H2S được mệnh danh là “sát thủ thầm lặng” trong các ao nuôi tôm bởi nó có thể khiến tôm chết đột ngột và chậm phát triển, gây tổn thất nặng nề cho vụ nuôi. Đối với con người, hydro sunfua có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí tiếp xúc với khí này ở mức độ nặng có thể gây tử vong.
H2S có tên gọi là axit sunfuhidric (hoặc hydro sunfua, axit hydrosunfuric). Nó là một chất khí có tính axit yếu, hóa lỏng ở -60oC và hóa rắn ở nhiệt độ -86oC, không màu, có mùi trứng thối và nặng hơn không khí. Vì vậy, nó còn được gọi là mùi khí thải hay mùi ẩm ướt, rất khó chịu và mọi người có thể dễ dàng ngửi thấy nó.
Trong tự nhiên, hydro sunfua có trong dầu thô, khí đốt tự nhiên, khí núi lửa, giếng khoan và các suối nước nóng. H2S cũng được tạo ra bởi sự phân hủy chất hữu cơ của vi khuẩn; chất thải của con người và động vật; vi khuẩn được tìm thấy trong miệng và đường tiêu hóa của bạn tạo ra khi phân hủy thức ăn; trong các thùng rác thải ủ lâu ngày, đường ống bị tắc nghẽn,… Ngoài ra, hydro sulfide cũng có thể phát sinh từ các hoạt động công nghiệp như chế biến thực phẩm, lò luyện than, nhà máy giấy, xường da và nhà máy lọc dầu.
H2S được dùng để làm gì?
Được sử dụng chủ yếu để sản xuất axit sunfuric (H2SO4) và lưu huỳnh. Ngoài ra, loại khí này cũng được sử dụng trong:
- Pha chế thuốc trừ sâu, chất khử trùng, chế tạo da, thuốc nhuộm và dược phẩm
- Nhà máy luyện sắt, bãi chôn lắp, nhà máy chế biến thực phẩm, nhà máy bia
- Sử dụng để sản xuất nước nặng (deuterium) dùng trong lò phản ứng CANDU của nhà máy điện hạt nhân
Khí này phải được xử lý đúng cách vì khí thải hydro sunfua có thể gây nguy hiểm cho môi trường và các sinh vật sống, bao gồm con người.
Tác hại của H2S đối với sức khỏe con người
Ảnh hưởng sức khỏe của việc hít phải hydro sunfua phụ thuộc vào mức độ tiếp xúc của bạn. Như:
- Cơ thể bạn không bị ảnh hưởng nhiều khi tiếp xúc với nồng độ hydro sunfua thấp (0,00011 - 0,00033ppm) nhưng vẫn có thể gây nguy hiểm kèm một số triệu chứng như: kích ứng mắt, mũi hoặc cổ họng, gây khó thở cho người mắc bệnh hen suyễn.
- Hydrogen sulfide là chất gây kích ứng màng nhầy và đường hô hấp, phù phổi (có thể đến ngay lập tức hoặc chậm hơn sau khi hít nồng độ cao) với các triệu chứng như: buồn nôn, nhức đầu, mê sảng, mất thăng bằng, run, co giật,…
- Tiếp xúc với nồng độ cao (500ppm - 700pm) có thể gây bất tỉnh, hoặc có thể gây tử vong trong vòng một giờ. Trong một số trường hợp, sau khi tỉnh lại người nhiễm có thể gây ra những ảnh hưởng lâu dài như đau đầu, khả năng tập trung và trí nhớ kém, suy giảm khả năng vận động.
- Ở nồng độ 1000 - 2000pm, người tiếp xúc có thể tử vong gần như ngay lập tức. Theo Cơ quan đăng ký chất độc và bệnh tật (ATSDR), đã ghi nhận có nhiều trường hợp tử vong nhanh chóng do hít H2S nồng độ cao. Ngoài ra, tiếp xúc thường xuyên với khí độc này có thể dẫn đến viêm mắt, mệt mỏi, tâm trạng xấu, mất ngủ và giảm cân.
- Trẻ em tiếp xúc với cùng nồng độ H2S như người lớn có thể phải chịu ảnh hưởng nặng nề hơn. Bởi cơ thể của trẻ dễ bị tổn thương bởi các chất ăn mòn hơn vì đường kính đường thở của chúng nhỏ hơn.
- Ngoài việc gây ngạt thở cho con người, hydro sunfua còn dễ cháy và nổ.
FAQ
H2S có phải là khí axit không?
Có. Theo Wikipedia, hydro sunfua là một khí axit yếu, gây thiệt hại đáng kể cho đường ống hay thiết bị mà nó chạy qua, quá trình ăn mòn và làm rỉ sét của chúng làm giảm tuổi thọ của đường ống và thiết bị. H2S cũng có liên quan mật thiết đến SOx - thành phần ô nhiễm quan trọng gây hiệu ứng nhà kính và mưa axit.
H2S có tan trong nước không?
Có. Khi tan trong nước sẽ tạo thành dung dịch axit sunfuhidric - một loại dung dịch axit rất yếu.